گرامیداشت خدمات علمی مرحوم «پروفسور پروانه وثوق» - روزنامه شرق، سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳، شماره ۲۰۲۰

نخستین کنگره بین المللی آنکولوژی کودکان، 25 تا 27اردیبهشت، همزمان با اولین سالگرد درگذشت استاد «پروانه وثوق»، فوق تخصص خون و آنکولوژی و رییس هیات امنای محک برگزار شد. در واقع این کنگره برای بزرگداشت و به یاد پروفسور «پروانه وثوق» از موسسان رشته فوق تخصصی خون و سرطان کودکان در ایران برگزار شد. پروفسور «پروانه وثوق» که از ابتدای تاسیس محک همواره در کنار بنیانگذاران این موسسه بود، پس از پنج دهه خدمت پزشکی به کودکان سرطانی، 29اردیبهشت 1392 درگذشت. او با علم و دانش خود هزاران کودک مبتلابه سرطان را قدم به قدم در مسیر درمان و بهبودی همراهی کرد و دستان نوازشگرش، هیچ گاه عشق و درمان را از آنها دریغ نکرد.

مرحوم سرکار خانم دکتر «پروانه وثوق» پس از خاتمه تحصیلاتش در رشته پزشکی در دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل عازم آمریکا شد و دوره انترنال و رزیدنتی (دستیاری) کودکان را در مراکز مهم پزشکی ایالات متحده آمریکا گذراند و پس از آن، برای گذراندن دوره فوق تخصصی هماتولوژی و آنکولوژی کودکان به واشنگتن رفت و در دانشگاه «جرج تاون» دوره فوق تخصصی هماتولوژی و آنکولوژی کودکان را به اتمام رساند. ایشان برای مدتی در مرکز «MD Anderson» در بوستون به عنوان عضو هیات علمی مشغول به کار شد. در سال1347 برای دیدار از پدر و مادر خود که دچار بیماری بودند، به ایران بازگشت و با توجه به شرایط نابسامانی که کودکان مبتلابه بیماری های خونی و سرطانی در ایران داشتند، از ادامه کار در آمریکا منصرف شد و خدمت به هم میهنان خود را هدف اصلی خود قرار داد. وی از ابتدا در بیمارستان کودکان علی اصغر (شهرآرا سابق) شروع به فعالیت کرد و اولین بخش هماتولوژی و آنکولوژی کودکان را تاسیس کرد.

خانم دکتر «وثوق» با توجه به مرتبه علمی خود، به عنوان مشاور در بخش کودکان مرکز پزشکی شهدای تجریش فعالیت می کرد. در سال1353 با شروع به کار اینجانب در آن مرکز، مقدمه همکاری تنگاتنگ 40ساله ما آغاز شد. با همکاری ایشان و چند نفر از همکاران در آن مرکز، اولین بخش درمان سرپایی بیماران مبتلابه سرطان را راه اندازی کردیم. در آن زمان کودکان مبتلابه تالاسمی ماژور، بخش بزرگی از مراجعان به مراکز درمانی را تشکیل می دادند. از این رو با کمک مرحوم دکتر «مینا ایزدیار» و همکاران دیگر و همچنین اداره مبارزه با بیماری های غیرواگیردار، برای مقابله با این بیماری (که بار سنگین اجتماعی و درمانی دربرداشت) برنامه ریزی هایی مدون انجام شد که شامل غربالگری ناقلان ژن تالاسمی پیش از ازدواج، تشخیص جنینی مبتلایان به تالاسمی ماژور و قطع بارداری و احداث مراکز درمانی برای مبتلایان به تالاسمی ماژور در کنار پایگاه های اهدای خون در اقصی نقاط ایران بود. در ضمن، در همین راستا برنامه درمانی این بیماران طبق استانداردهای بین المللی در کلیه مراکز تدوین شد و در مراکز یادشده به اجرا درآمد.

سرکار خانم دکتر «وثوق» در سال های 1360 به درجه استادی نایل شد. همچنین مرکز هماتولوژی، آنکولوژی کودکان که تحت سرپرستی ایشان قرار داشت، یکی از سه مرکز آموزش فوق تخصصی این رشته شناخته شد. وی نه تنها در زمینه هماتولوژی و آنکولوژی کودکان فعال بود، بلکه در انجمن کودکان ایران نیز نقش فعالی داشت. وی با توجه به نابسامانی وضعیت درمانی کودکان مبتلابه سرطان در شکل گیری موسسه خیریه حمایت از کودکان مبتلابه سرطان به نام محک در اوایل سال 1370، نقش بزرگی ایفا کرد. با توجه به گسترش فعالیت موسسه محک در تاسیس نقاهتگاه برای والدین بیماران شهرستانی در تهران و سپس تشخیص نیاز به احداث بیمارستانی برای تشخیص و درمان جامع کودکان مبتلابه سرطان، قدم های موثری برداشت. خانم دکتر «وثوق» پس از بازنشستگی، به طور داوطلبانه (بدون دریافت حقوق) سرپرستی بیمارستان فوق تخصصی محک را تا زمان وداع ابدی خود عهده دار بود و در تمام طول فعالیت پربار خود، بیمارستان علی اصغر و سپس محک را خانه خود می دانست و همواره در خدمت بیماران بود. وی همیشه همراه، راهنما و یاری رسان همکاران خود نیز بود. 17نفر فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی نزد وی آموزش دیدند و هم اکنون در مراکز خون و آنکولوژی در سراسر کشور در حال فعالیت هستند. سرکار خانم دکتر «وثوق» در کنار آموزش دستیاران و درمان کودکان، علاقه زیادی به پژوهش داشت و در طول فعالیت های خود، استاد راهنمای بیش از صد متقاضی گذراندن تز دکترا بود. وی همچنین پیوسته در کنگره های بین المللی حضور فعال داشت و در شناساندن فعالیت های محک نقش مهمی ایفا می کرد. دکتر «وثوق» همچنین در اولین کنگره بین المللی سرطان کودکان ایران و کنگره «Siop Asia» در کیش، نقش محک را در ارایه خدمات پزشکی جامع به کودکان مبتلابه سرطان تبیین کردند. خانم دکتر «پروانه وثوق» انسانی والا، علاقه مند به خانواده، ایران و هم میهنان خود بود و در این راستا از هیچ کوششی فروگذار نمی کرد. رابطه ایشان با همکاران، دانشجویان، بیماران و والدین کودکان همواره دوستانه و همراه با توجه مادرانه بود. دکتر وثوق با مهربانی، بردباری، دانش ارزشمند و وارستگی از مسایل مادی، تلاش خود را تا آخرین روز حیات در جهت بهبود و خدمت رسانی به کودکان مبتلابه سرطان ادامه داد. از این استاد فرزانه بیش از صدعنوان مقاله و کتاب در زمینه بیماری های خون و سرطان کودکان به جای مانده است.

حضور فعال او در انجمن ها و برنامه های تخصصی بین المللی چون انجمن بین المللی سرطان اطفال (SIOP)، اتحادیه بین المللی کنترل سرطان (UICC)، شبکه بین المللی تحقیق و درمان سرطان (INCTR)، اتحادیه سرطان کودکان خاورمیانه (MECCA)، برنامه سرطان اطفال در کشورهای در حال توسعه (PODC)، ریاست برد فوق تخصصی خون و سرطان کودکان و عضویت در فرهنگستان علوم پزشکی ایران نشان از دانش و تخصص حرفه ای اوست. محک افتخار دارد که در طول 22سال فعالیت خود، همواره از حضور این پزشک عالیقدر، در جهت ارایه بالاترین سطح کیفی درمان به کودکان مبتلابه سرطان بهره مند بوده است و قدردان عشق خالصانه اوست. سرکار خانم دکتر «وثوق» به عنوان پایه گذار هماتولوژی و آنکولوژی نوین کودکان در ایران نامشان همواره جاودان خواهد بود. روانش شاد باد.